Yan majalisar dattawa sun amincewa da lamunin dala biliyan 2.2 na Tinubu

A yau Alhamis ne yan majalisar Dattawa ta amince da sabon rancen dala biliyan 2.2 da Shugaba Bola Ahmed Tinubu ya nema.

Matakin dai ya biyo bayan nazari ne tare da amincewa da rahoton kwamitin kan basussukan gida da waje, wanda Sanata Aliyu Wamakko ( Sokoto ta Arewa ) ya jagoranta.

Tare da amincewa, jimillar basussukan da ake bin Najeriya a yanzu ya kai adadin da ya kai Naira tiriliyan 136.

Daily trust ta ruwaito cewar Shugaba Tinubu ya rubutawa Majalisar Dokoki ta kasa yana neman Majalisar Dattawa da ta Wakilai su amince da sabon dala biliyan 2.2 a matsayin shirin karbo rancen waje a cikin dokar kasafi ta 2024.

Bukatar shugaban kasar kan ciyo bashin dala biliyan 2.2 na kunshe ne a cikin wata wasika da kakakin majalisar wakilai, Tajudeen Abbas, da shugaban majalisar dattawa Godswill Akpabio suka karanta, yayin zaman majalisar daban-daban a ranar Talata.

Tinubu ya ce rancen dala biliyan 2.2 idan aka amince da shi za a yi amfani da shi wajen kashe gibin kasafin kudin na 2024 na Naira Tiriliyan 9.7.

An mika bukatar shugaban kasa na ciyo bashin dala biliyan 2.2 ga kwamitin Wamakko don ci gaba da aiwatar da dokar. An umurci kwamitin da ya mika rahotonsa ga kwamitin baki daya da wuri-wuri.

Ku tuna cewa a baya Majalisar Zartarwa ta Tarayya ta ba da sanarwar shirin karbo bashin waje na dala biliyan 2.2 don “karfafa kudaden kasar nan da kuma tallafawa sauye-sauyen tattalin arziki.”

Da yake gabatar da rahoton kwamitin, Wamakko ya shawarci majalisar dattawa da ta amince da bukatar. Don haka ne majalisar ta amince da bukatar a lokacin da shugaban majalisar dattawa, Godswill Akpabio ya kada kuri’a.

Majalissar wakilai ta bukaci kamfanin raba wutar lantarki su zuba jari da yakai N500bn

 

Majalissar wakilai ta bukaci kamfanin raba wutar lantarki su zuba jari da yakai N500bn

 

Majalissar wakilai ta bukaci kamfanin rarraba wutar lantarki ta DisCos su kara zuba jari zuwa N500bn ko kuma su hakura da aikin

 

Majalisar wakilai a ranar Larabar da ta gabata ta yi kira da a samar da mafi karancin kudi na Naira biliyan 500 ga kamfanonin rarraba wutar lantarki (DisCos) 11 a kasar nan idan har ana son su ci gaba da kasuwanci.

 

Kiran na zuwa ne a daidai lokacin da ake nuna damuwa kan yadda wasu kamfanoni masu rarrabawa wutar lantarki a kasar ke da karancin karfin kudi don sanya jarin da ya dace wajen samar da wutar lantarki domin isar da ayyukan su yadda ya dace.

 

Kamfanonin rarraba wutar lantarki 11 da ke aiki a kasar sun hada da; Kamfanin Rarraba wutar lantarki na Eko (Eko DisCo), Kamfanin Rarraba wutar lantarki na Ikeja Limited (Ikeja DisCo), Kamfanin Rarraba wutar lantarki ta Kano (KEDCO), Kamfanin Rarraba wutar lantarki ta Yola (YEDC), da Kamfanin Rarraba wutar lantarki ta Jos (JEDC).

 

Sauran su ne; Kamfanin Rarraba wutar lantarki ta Abuja (AEDC), Kamfanin Rarraba wutar lantarki ta Ibadan (IBEDC), Kamfanin Rarraba wutar lantarki ta Enugu (EEDC), Kamfanin Rarraba wutar lantarki ta Kaduna (Kaduna Electric) da Kamfanin Rarraba wutar lantarki antarki ta Fatakwal (PEDC).

 

Majalisar ta ce matakin wani bangare ne na matakan tabbatar da cewa kamfanonin rarraba wutar lantarki ne kawai masu karfin kudi da za su iya samar da gamsuwa ga masu amfani da wutar lantarki.

 

Wannan dai ya zo ne a daidai lokacin da Majalisar ta bukaci Ma’aikatar wutar lantarki ta Tarayya da ta ayyana DisCos a matsayin sun gaza , tare da daukar matakan gaggawa don magance “ayyukan da suke yi na sakaci da ke barazana ga tattalin arzikin kasa.”

 

Kudurin ya biyo bayan amincewa da kudirin da ɗan majalisar wakilai Ibrahim Ayokunle Isiaka ya gabatar a zauren majalisar a jiya.

 

Da yake gabatar da kudirin, Isiaka ya koka da yadda kungiyar ta DisCos ke gudanar da ayyukanta a kasar, inda ya ce wasu ayyukan da suka yi a baya-bayan nan na barazana ga zaman lafiyar ‘yan Najeriya.

 

Ya lura cewa masu amfani da Najeriya, duk da biyan kudin shigar da mitocin wutar lantarki a gidajensu, DisCos na neman a biya su don maye gurbin tsofaffin mitocinsu, “a karkashin shakku, da raunana amincewar mabukaci da kuma ta’azzara nauyin kudi.”

 

Dan majalisa Isiaka ya koka da yadda hukumar ta DisCos ke tursasa masu saye da sayar da kayan masarufi da su biya kudin mitoci wanda tun da farko suka ba da kudi, lamarin da ya janyo matsalar kudi ga gidaje da ‘yan kasuwa da tuni ke fuskantar kalubalen tattalin arziki.

 

Ya koka da abin da ya bayyana a matsayin “matsalar ci gaban tattalin arziki” na DisCos, inda ake amfani da muhimman ayyuka a kan ‘yan kasa da aka yi niyya don yin hidima, ta haka ne ke hana ci gaba.

 

Ya ce: “Duk da ci gaba da sa ido kan ka’idoji da kuma bukatar da kwamitin kula da wutar lantarki daga wadannan kamfanoni, DisCos ya kasance mai jajircewa wajen aiki ba tare da wani hukunci ba da kuma yin watsi da haƙƙin masu amfani”.

 

Majalisar ta amince da kudirin, ta kuma umurci kwamitin da ke kula da wutar lantarki ya binciki ayyukan kamfanonin rarrabawa (DisCos) a Najeriya, da nufin yi musu bita-da-kulli da kuma kare hakkin masu amfani da su.

 

Majalisar ta kuma umurci kwamitin da ya binciki yadda ake aiwatar da ka’idojin gudanar da ayyukan kamfanin na DisCos, domin tabbatar da gaskiya da adalci wajen mu’amala da masu saye da sayarwa.

 

Har ila yau, ta yi kira da a yi gangamin wayar da kan jama’a da tsare-tsare don wayar da kan masu amfani da hakkinsu da hanyoyin da suka dace don magance korafe-korafen da suka shafi ayyukan wutar lantarki.

 

Kwamitin zai gabatar da rahoto cikin makonni hudu don ci gaba da aiwatar da dokar.

Masu ruwa da tsaki afanin wutar lantarki sun ce Akwai damuwa a fannin wutar lantarki, musamman kamfanonin samar da wutar lantarki, kan karancin karfin da da yawa daga cikin kamfanonin rarraba wutar lantarkin ke da shi na fadada kadarorinsu da kayayyakin more rayuwa don samun ingantacciyar hanyar rarraba wutar lantarki, ya kara rura wutar kiran da hukumar ta DisCos ta yi.

 

An ce ya zuwa yanzu gwamnatin tarayya ta amince da Naira tiriliyan 1.623 kan kudaden shiga tsakani daban-daban tun bayan da ta mayar da bangaren wutar lantarki a hannunta a shekarar 2013.

 

Wannan adadin ya ninka fiye da sau uku abin da gwamnatin tarayya ta samu wajen sayar da kadarorin, kamar yadda bincike ya nuna.

 

A watan Yulin 2024, Hukumar Kula da wutar lantarki ta Najeriya (NERC) ta zartas da hukunci kan kamfanonin rarraba wutar lantarki a kan kasa daukar akalla kashi 95 cikin 100 na makamashin da aka ware duk wata don rarraba wa masu amfani da wutar lantarki.

 

A cikin umarnin hukumar game da tsarin sa ido kan ayyukan ga dukkan DisCos, mai kwanan wata 5 ga Yuli, NERC ta gabatar da hukunci don kare masu amfani da wutar lantarki.

 

Masana harkokin makamashi sun yi imanin cewa tare da babban tushe mai ƙarfi, kamfanonin rarraba za su iya fadada abubuwan more rayuwa da hanyoyin sadarwa don samun damar ɗauka da rarraba wutar lantarki da kamfanonin samar da kayayyaki (GenCos) ke samarwa.

 

Kiran da ‘yan majalisar wakilai suka yi ya sake mayar da irin wannan kira na baya-bayan nan da Manajan Daraktan Kamfanin wutar lantarki na Azura ta yammacin Afirka, Edu Okeke ya yi, inda ya bukaci kamfanin DisCos da ya dawo da jarin dala biliyan 500 saboda alhaki da karancin karfin da suke da shi a fannin. .

Edu, a yayin wani taro a makon da ya gabata, ya bayyana cewa, duk wani jarin da za a zuba a fannin samar da wutar lantarki, dole ne a tabbatar wa masu zuba jari tabbacin dawo da tsadar kayayyaki, kuma za a iya samun hakan ta hanyar kwastomomi da ke biyansa ko kuma gwamnati.

“Duk da haka, wannan ma’auni yana da muhimmiyar hanyar haɗi mai rauni – Kamfanonin Rarraba (DisCos), waɗanda ke mu’amala da masu siye kai tsaye.

Kamar yadda abubuwa ke tsaye, ko da tare da gyare-gyaren jadawalin kuɗin fito, yawancin DisCos suna kokawa don biyan jimillar kuɗin su zuwa dukkan sarkar darajar.

Hakan ya faru ne saboda rashin karfin da suke da shi na yin jarin da ya dace don dawo da farashi yadda ya kamata,” inji shi.

Ya lura cewa don samun ci gaba mai ma’ana, DisCos dole ne a yi amfani da su yadda ya kamata saboda yawancin su suna da rashin adalci, wanda ya bar su da ɗan guntun kuɗi.

“Dole ne wannan yanayin ya canza. Da kyau, babu DisCo da zai yi aiki ba tare da aƙalla dala miliyan 250 a cikin kuɗin masu hannun jari ba.

Kamar dai yadda babban bankin Najeriya ya kara wa bankunan wasu bukatu na jari don tabbatar da kwanciyar hankali da karfin aiki, ya kamata hukumar kula da wutar lantarki ta Najeriya (NERC) ta ba da umarni irin wannan ka’ida na babban bankin na DisCos.

Domin magance wannan matsala da gaske, akwai bukatar gwamnati ta tashi tsaye ta dauki kwakkwaran mataki.

Shawarar da nake ba da ita ita ce hanya biyu: don yin la’akari da cire wadannan basussuka daga littattafan DisCos da kuma tilasta musu su kara yawan jarinsu da akalla dala miliyan 500 kowanne.

Wannan zai bukaci masu hannun jarin da suke da su su karkatar da hannun jarin su don jawo hankalin sabbin masu saka hannun jari da jari na gaske don saka hannun jari a cikin ababen more rayuwa – ba kawai a kan takarda ba, amma a cikin injiniyoyi, igiyoyi, da kayan aiki don yiwa abokan ciniki hidima cikin doga mai kyau.

Da yake mayar da martani kan bukatar Majalisar Wakilai, Babban Daraktan Hukumar Kula da Kare Masu Amfani da wutar lantarki (ECPAC), wata kungiyar kare hakkin masu amfani da wutar lantarki, Princewill Okorie, ya ce ya kamata Majalisar ta bukaci hukumar ta DisCos ta bi diddigin yadda suka gudanar da kudaden da aka raba musu. , maimakon yin kira don sake jari.

Ya ce DisCos a tsawon shekarun da suka gabata sun rikide zuwa wani katafaren gida da ke da wuya su bi kudurorin da Majalisar ta zartar, inda ya ce kiran da majalisar ke yi a yanzu ba zai bambanta ba.

Okorie ya bayyana cewa wani kuduri da majalisar dokokin kasar ta yi na neman kamfanin DisCos da ya janye karin kudin wutar lantarki ga abokan huldar Band A ya shiga kunnen uwar shegu kuma kiran na yanzu ba zai yi wani tasiri ba.

“Su (DisCos) suna ganin sun fi karfin doka, to wa zai aiwatar da hakan? Ministan wutar lantarkin ne ya halarci taron jin ra’ayin jama’a kan karin kudin fito da aka yi a majalisar dattawa da ta wakilai ya kare su.

A ƙarshen ranar, a lokacin da suka ce a koma ga farashin farko, shin sun yi biyayya? Idan ba su yi biyayya ba kuma Majalisa ba ta yi musu komai ba, shin wannan ne za su yi biyayya? Don haka, ban ga suna yin biyayya ba.

“Nawa ne Bankin Duniya ya saka a wannan fannin? Nawa ne gwamnatocin Obasanjo, Jonathan, Yar’adua da Buhari suka saka a wannan fanni?” Inji shi.

“Baya Naira Biliyan 200 da aka ware don shirin auna awo na kasa da kuma Naira biliyan 59 da aka raba musu a shekarar 2020; wannan 2024 ce, ba Naira biliyan 7 kadai suka biya ba? Me ya sa Majalisar Dokokin kasar ke neman a yi lissafin wadannan kudade? Ya kara da cewa Naira biliyan 200 za ta yi nisa wajen samar da mitoci ga ‘yan Najeriya.

Da aka tuntubi wani ma’aikacin daya daga cikin kamfanin rarraba wutar lantarki, wanda baya son a ambaci sunansa, ya ce babu wani jami’in da zai ce uffan game da batun saboda ba Majalisar Dokoki ta kasa ta ba ce ta kafa su ko kuma ta tsara su. Ya bukaci wakilinmu da ya tuntubi Hukumar NERC.

Sai dai kokarin jin ta bakin Babban Manajan Hulda da Jama’a na Hukumar NERC Dakta Usman Arabi ya ci tura domin bai amsa kiran da aka yi masa ba kuma bai amsa sakon da aka aike wa wayarsa ba.

Majalissar wakilai ta umarci babban bankin Najeriya ta Maido da Kudaden da aka cire na kashi 50 cikin 100 ga Majalisar Masu Jiragen Ruwa

Majalisar Wakilai ta umarci Babban Bankin Najeriya (CBN) da ma’aikatar kudi ta tarayya da su gaggauta dawo da kudaden da aka cire kashi 50 cikin 100 daga asusun Hukumar Kula da Sufurin Jiragen Ruwa ta Najeriya.

Haka kuma ta umarci ma’aikatar kudi ta tarayya da ta saki duk wasu kudade da aka ware kashi 2 cikin 100 na kudaden da ake bin Hukumar Kula da Sufurin Jiragen Ruwa ta Najeriya.

Hakan ya biyo bayan amincewa da kudirin da dan majalisa Abba Ahmed Sani ya gabatar.

Yayin gabatar da kudirin, dan majalisar ya bayyana cewa ma’aikatar kudi ta tarayya ta cire kashi 50% na asusun hukumar sufurin jiragen ruwa ta Najeriya a watan Disamba 2023 a karkashin dokar kudi ta 2021.

Ya sanar da cewa, Ma’aikatar Kudi ta Tarayya ta yi tafiyar hawainiya da rashin daidaito wajen sakin kashi 2 cikin 100 na karin harajin harajin bunkasa tashar jiragen ruwa na kashi 7 cikin 100 da aka ware wa Majalisar, wanda ya jawo tsaiko da rashin isassun kudade.

Dan majalisa Sani ya kara da cewa, rashin fitar da kudaden da kuma jinkirin fitar da kudade ya haifar da gagarumin kalubale ga majalisar wanda ya kai ga gazawarta wajen biyan albashi da hakkokin wadanda suka yi ritaya, lamarin da ya janyo wa ma’aikata da wadanda suka yi ritaya wahala ba kadan ba.

Ya nuna damuwarsa kan yadda Hukumar Kula da Sufurin Jiragen Ruwa ta Najeriya ta ware a matsayin hukumar da ke samar da kudaden shiga, inda ta sanya ta a sahun sauran hukumomin, duk da cewa ba haka suke ba.

Ya kara da cewa, “Wannan ba daidai ba ne ya haifar da rashin isassun kason kasafin kudi, wanda hakan ya sa majalisar ta kasa cika ayyukanta da na kudi.”

An amince da kudirin gaba daya kuma majalisar ta umurci kwamitocinta masu kula da harkokin sufuri, kudi da kuma asusun gwamnati da su tabbatar da aiki da kudirin.