VAT: Masu arziki za’a ƙara wa haraji ba talakawa ba – Kabiru Dandago
Masu arziki za'a ƙara wa haraji na VAT ba talakawa ba
Farfesa Kabiru Dandago, Farfesa a fannin lissafi na Jami’ar Bayero Kano, ya yi kira ga gwamnatin tarayya da ta kara haraji kan masu hannu da shuni a Najeriya maimakon kara harajin Value Added Tax (VAT).
Da yake magana a shirin Siyasar Trust TV A jiya Lahadi, ya bukaci gwamnati da ta bullo da harajin kadarori, harajin kayan alatu, da harajin hada-hadar kasuwanci don samar da kudaden shiga, wanda zai iya ninka adadin da ake samu a yanzu daga VAT.
Dandago ya ce, “Ba na goyon bayan VAT kuma na ba da shawarar cire shi. A maimakon haka gwamnati za ta iya neman kuɗi a cikin harajin ma’amala, harajin kadara, da harajin dukiya. Waɗannan ukun za su iya ba ku sau biyu abin da kuke karɓa daga VAT.
Ya ce wadannan sabbin harajin za su taimaka wajen takaita gibin arziki, domin masu kudi za su dauki nauyi mai yawa. Misali, haraji kan ma’amaloli na alatu na iya kaiwa masu hannu da shuni.
Dandago ya kuma nuna damuwarsa kan bullo da harajin kudin shiga na iyali a cikin kudirin garambawul, wanda ya ke fargabar cewa wani yunkuri ne na biyan harajin gado.
Ya ce, “Lokacin da nake karanta kudirin, musamman kudin harajin Najeriya, na ci karo da kalmar ‘kudaden shiga iyali’ da kuma batun al’ada da kowace doka a kasar. Suna cewa kudin shiga ma yana da haraji. ”
Ya yi gargadin cewa hakan na iya haifar da harajin dukiyar da aka gada ko kuma kyauta, kwatankwacin harajin canja wurin kudi.
Daily trust ta ruwaito cewar A bangaren siyasa kuwa, Baba Yusuf, masanin tsare-tsare kuma kwararre kan harkokin tattalin arziki, ya bayar da shawarar cewa adawar da gwamnonin Arewa ke yi wa kudirin zai kasance ne da son rai ba wai damuwa da jama’a ba.
Ya yi nuni da cewa, shirun da suka yi a lokacin da ake cire tallafin man fetur, wanda ya kara musu kason kudin FAAC, ya nuna rashin amincewarsu da kudirin harajin ba zai sa su jin dadin talakawa ba.
Nurudeen Hamman Yero, wani dan kasuwa kuma dan siyasa, yayi kira da a dakatar da biyan harajin, yana mai kira ga gwamnati da ta fara baiwa ‘yan Najeriya damar cin gajiyar tallafin man fetur da inganta harkokin kasuwanci kafin bullo da sabbin haraji.
Kudirin sake fasalin haraji: SERAP ta bukaci majalisar dokoki ta tantance tasirin illoli da haƙƙin ɗan adam akan kudirin
Jaridar Vanguard ta rawaito cewa, SERAP ta ce, “Duk wata tattaunawa da kuma yin la’akari da kudurorin sake fasalin haraji dole ne a tabbatar da cikakken bin tanade-tanaden kundin tsarin mulkin Najeriya na 1999 [kamar yadda aka yi wa kwaskwarima] da kuma hakin ‘yan Adam na kasa da kasa da kuma alkawurran da suka dauka.” akan haraji.
A cikin wasikar mai dauke da kwanan watan 7 ga Disamba, 2024 ta hannun Mataimakin Daraktan SERAP, Kolawole Oluwadare, kungiyar ta ce: “Ya kamata tantancewar ta kasance a bayyane, ta hada da shigar da jama’a, da kuma tsara tanadi da matakan da aka zartar na dokar haraji.
SERAP ta bukaci Akpabio, da Abbas “su zartar da wani kudiri da ya umurci Mista Lateef Fagbemi, SAN, babban lauyan gwamnatin tarayya da kuma ministan shari’a da su gurfanar da gwamnonin jihohin Najeriya kan kashe tiriliyan nairori na kudaden shiga da suka samu daga haraji da suka hada da VAT da aka karba. ta jihohinsu tun 2015 da kuma tabbatar da kwato duk wani abin da aka samu na cin hanci da rashawa.” haraji.
Wasikar, wacce aka karanta a wani bangare ta ce: “SERAP ta bukace ku da ku tabbatar da sanya hannu a cikin kudirin gyara haraji na gaskiya da kuma tsare-tsare don tabbatar da cewa duk wani kudaden shiga da aka samu daga harajin da ke cikin takardar ba’a karkatar da su, ko karkatar da su ko kuma sanya ‘yan siyasa ko ‘yan uwansu a aljihunsu ba. da makusanta, haraji.
SERAP ta lura cewa hukumomin Najeriya na da ikon samar da dokoki kan harajin da ya dace da yanayinsu.
“Duk da haka, Kundin Tsarin Mulkin Najeriya na 1999 [kamar yadda aka yi masa gyara] da yarjejeniyoyin ‘yancin ɗan adam da kuma yaƙi da cin hanci da rashawa wanda ƙasar nan jam’iyyar jiha ce ta sanya iyaka ga hukunce-hukuncen da suke da shi wajen samar da irin waɗannan dokoki. Haraji.
“Bugu da ƙari, akwai rahotanni masu sahihanci da ke nuna cewa gwamnonin jihohi da dama na ci gaba da karkata ko karkatar da kuɗaɗen shiga da ake samu daga haraji, tare da kawo cikas ga samar da kuɗaɗen kayyakin jama’a da ayyukan da ke da mahimmanci don ci gaba da tabbatar da haƙƙin ɗan adam.
SERAP dai ta damu da yadda rahotannin cin hanci da rashawa na amfani da kudaden haraji da sauran dukiyar al’umma ke ci gaba da yin illa ga talakawan Najeriya da sauran sassan al’ummar kasar da ke fama da matsalar cin hanci da rashawa.haraji
SERAP dai na nuna damuwa cewa adawar da wasu gwamnonin jihohi ke yi na kin amincewa da kudirin gyaran haraji na iya zama wata manufa ta siyasa da kuma rage harajin da ake biya a baitul malin kasa. Ya kamata Gwamnonin Jihohi su himmatu wajen aiwatar da tsarin biyan haraji na kasa.
“Za mu yi godiya idan an dauki matakan da aka ba da shawarar a cikin la’akari da lissafin sake fasalin haraji.
SERAP ta yi nuni da cewa, kudurorin sake fasalin haraji, idan aka yi daidai da ka’idojin kare hakkin bil’adama, za su kara karfin Gwamnatin Tarayya, Jihohi da Kananan Hukumomi na cika hakkinsu na ‘yancin dan Adam da kuma samar da isassun kudade na ayyukan jama’a masu amfani da hakkin dan Adam.
Sai dai, ba tare da nuna gaskiya da rikon amana ba, kudaden shiga da ake samu daga haraji ba za a iya kashe su ba wajen yaki da fatara da samar da kudade tare da samar da muhimman kayayyaki da ayyukan jama’a ga ‘yan Najeriya.
“Majalisar dokoki ta kasa tana da alhakin da kundin tsarin mulki ya ba shi na gudanar da buga bayanan tasirin haƙƙin ɗan adam na kudurorin sake fasalin haraji don tabbatar da cewa sauye-sauyen da aka gabatar sun fi kare, ci gaba da kuma cika ’yancin ɗan adam.
SERAP kuma tana roƙon ku da ku sake gyara da soke da yawa daga cikin tanade-tanaden kuɗaɗen, musamman lissafin Hukumar Haraji.
“SERAP na buqatar ku da ku saka wasu tanade-tanade a cikin kudurorin sake fasalin haraji da za su tabbatar da cewa ‘yan Nijeriya sun samu damar samun dukkan bayanai da bayanai kan manufofin kasafin kudi da kudaden shiga na gwamnati, ciki har da na kamfanoni.”
Idan za a iya tunawa, a halin yanzu ’yan majalisar dokokin kasar na tattaunawa kan kudirin harajin Najeriya da ke da manufar ‘samar da tsare-tsare iri-iri don tabbatar da daidaito da inganci na dokokin haraji domin- (a) saukaka biyan haraji daga masu biyan haraji; da (b) inganta kudaden shiga na haraji.
Kungiyar malaman kwalejojin ilimi (COEASU) ta bayyana matukar damuwarta kan shirin sake fasalin haraji da gwamnatin tarayya ta yi, inda ta yi gargadin cewa kudirin harajin na iya kawo cikas ga rayuwar Asusun Tallafawa Manyan Makarantu (TETFund) da kuma karin manyan makarantun kasar nan. tsarin ilimi.
Kungiyar ta kuma yabawa hukumar ta TETFUnd bisa yadda take gudanar da ayyukanta da kuma yadda take gudanar da ayyukanta, inda ta bayyana ta a matsayin daya daga cikin manyan hukumomin gwamnati a Najeriya.
COEASU ta zargi jiga-jigan ‘yan siyasa da yunkurin tarwatsa manyan makarantun gwamnati domin neman wasu hanyoyi masu zaman kansu, masu cin riba, kamar yadda aka yi a makarantun sakandaren gwamnati.
“Maimakon kashe TETFUND ta hanyar da ake yi na sake fasalin haraji, ya kamata Gwamnatin Tarayya ta karfafa tare da fadada hanyoyin tattara kudaden shiga da nufin ci gaba da kokarin da asusun ke yi a cibiyoyinmu,” in ji COEASU.
Ko majalisa za ta amince da sabuwar dokar harajin da ke tayar da ƙura a Najeriya 2024
Ƙudurin dokar da ta shafi harajin na ci gaba da tayar da ƙura a Najeriya inda wasu bayanai ke cewa shugaban ƙasar Bola Ahmed Tinubu na ci gaba da kamun ƙafa ga ƴan majalisar dokokin ƙasar domin ganin sun amince.
Bayanai na cewa shugabannin majalisun na ci gaba da wani zaman tattaunawa domin shawo kan sauran ƴan majalisar su amince da kudurin dokar, wanda shugaban kasa ke neman a gaggauta domin ta soma aiki daga ranar 1 ga watan Janairun 2025.
Sai dai ƴan adawa da wasu shugabanni musamman daga shiyar arewa na ganin dokar tamkar wani yankan baya ne na neman jefa yankinsu cikin karin wani kuncin talauci.
Gwamnatin Bola Ahmed Tinubu ta ce tana son tabbatar sabon tsarin harajin daga cikin cikin matakan da take ɗauka na saita tattalin arzikin kasar duk da shawarar majalisar kula da tattalin arzikin Najeriya na dakatar da kuɗirin.
Yanzu kallo ya koma kan ƴan majalisa ko za su amince da kudirin dokar harajin da ake ci gaba da cecekuce?
Gwamnati ta ce babban dalilin sabuwar dokar harajin shi ne sake fasalin yadda ake karɓar harajin domin kawo ƙarshen ƙalubalen da gwamnati ke fuskanta kamar harajin birane daban-daban, rage nauyin harajin daga kan ɗaiɗaikun ‘yan ƙasa da kasuwanci tare da taimakwa wajen kasuwanci domin samar da tattalin arziki da makoma mai kyau ga Najeriya.
Sai dai ƴan’adawa kamar Alhaji Buba Galadima jigo a jam’iyar NNPP ya ce suna kallon dokar ne kan cewa ƴan Najeriya sun hau kan siradi, “Allah kadai zai iya kuɓutar da mu sai ƴan majalisa da muka zaɓa.”
