Gwamnan Kebbi ya gabatar da kasafin kudi naira biliyan 580.32 na shekarar 2025

A ranar Larabar da ta gabata ne Gwamnan Jihar Kebbi, Nasir Idris, ya gabatar da daftarin kasafin kudi na naira 580,327,469,380 na shekarar 2025 ga majalisar dokokin jihar.

Gwamnan ya ce an ware naira biliyan 453 don manyan ayyuka, yayin da aka ware naira biliyan 127 don kashe kudade gudanarwa na yau da kullum. Daily Trust 

Yakara da cewa, kasafin wanda aka masa lakabi da Budget of Economic and Infrastructural Consolidation, wanda ake nufin bunkasa tattalin arziki da inganta ababen more rayuwa a fadin jihar kuma an tsara shi ne kan kudaden shigar da aka yi hasashen zai kai N235.2bn daga asusun kasafi na tarayya da kuma naira biliyan 26 da ake samu a cikin gida.

Gwamnan ya shaida wa majalisar cewa gwamnatinsa na shirin gyara hanyar Koko/Mahuta da N41bn saboda kudaden shigar da jihar ke samu ya karu da kashi 40 cikin 100, daga naira biliyan 8 zuwa 11.

Anasa martanin da mataimakin kakakin majalisar dokokin jihar Mohammed Samaila Bagudo ya mayar, ya tabbatar wa gwamnan jihar cewa wannan kudirin zasuyi nazari cikin gaggawa tare da amincewa da kasafin kudin.

Ko kasafin kudin shugaba Tinubu zai iya farfaɗo da tattalin arzikin Najeriya?

Shugaban Najeriya Bola Tinubu ya yi wa kasafin kuɗi na 2025 da ya gabatar a gaban majalisar dokokin ƙasar ranar Laraba take da Farfaɗowa domin tabbatar da zaman lafiya, da gina rayuwar ‘yan kasa. BBC Hausa

Tinubu ya gabatar da kasafin na naira tiriliyan 47.9, wanda yafi na shekarar da ta gabata da kashi 36.8 cikin 100. Kasafin shine na biyu da Tinubu ya yi tun bayan rantsar da shi a matsayin shugaban kasar a watan Mayun 2023.

An dai ɗora kasafin kuɗin na 2025 ne a kan dala 75 a kan kowacce gangar ɗanyen mai guda kuma ana sa ran Najeriyar za ta samar da gangar ɗanyen man fiye da miliyan biyu duk rana a shekarar mai kamawa.

Shugaba Bola Tinubu ya shaida wa majalisun dokokin cewa suna fatan samun naira tiriliyan 34.82 ta hanyar kuɗin shiga domin zuba wa a kasafin.

Sai dai kuma ya ce kasafin na da giɓin naira tiriliyan 13.08 wato kashi 3.08 cikin 100 na jimillar kasafin, yayin da ake hasashen gwamnatin za ta ciyo bashin tiriliyan 13 a cikin gida da waje domin cike giɓin.

A cikin jawabinsa, shugaba Tinubu ya ce tattalin arziƙin Najeriya ya samu haɓaka da kashi 3.46 cikin 100 a kaso na uku cikin huɗu na shekarar 2024, fiye da 2.54 a irin wannan lokacin a 2023.

Ya ƙara da cewa asusun Najeriya a ƙasar waje yanzu ya kai kusan dala biliyan 42, wanda ya samar da kariya daga duk wata komaɗar tattalin arziƙi da ka iya tasowa.

Sai dai masana tattalin arziƙi a Najeriya na ganin babu wani tabbas ko kasafin kudin zai iya farfado da tatattalin arziƙin ƙasar kamar yadda gwamnatin ta Tinubu ke so ‘yan ƙasa su amince.

Kasancewar tattalin arziƙin Najeriya na cikin rashin lafiya, yana kuma samun koma-baya a kowane lokaci, in ji Dr Murtala Abdullahi Ƙwara masanin tatattalin arziƙi na Jami’ar Umaru Musa Ƴar’adua da ke jihar Katsina.

Ya ƙara da cewa da wuya kasafin kudin na 2025 ya iya farfado da tattalin arziƙin Najeriya. Idan aka kalli alƙalumman da ake da su a ƙasa za a iya cewa da kamar wuya.

Wasu alƙaluman da aka sanya cikinsa abu, da yawansu ba haka suke ba a harkar tatattalin arziƙi ta zahiri. Farashin dala da kuma yadda ake sayar da mai a yanzu da kuma adadin man da ake iya haƙowa a yanzu, duka hasashe ne kawai.

Dr. Ƙwara ya ce hasashen da aka yi cikin kasafin kuɗi kan canjin dalar Amurka kan N1,400, zai yi wahala a iya samun haka saboda idan aka yi la’akari da farashin da yanzu dalar take kai, kuma ba ta fara yin ƙasa ba duk da cewa an kusa shiga shekarar.

Ko me zai faru idan aka kasa cim ma hasashen da aka yi?

Abin da zai faru shi ne, za a iya rasa damar aiwatar da kasafin kuɗin, wato duk abin da aka ce za a yi da kasafin kuɗin ba za a yi ba har sai an sake nemo hanyar da za a cike giɓin, ko da ta hanyar ciwo bashi ne, a cewar Dr. Ƙwara.

Masanin ya ce Najeriya ta jima cikin ƙangin bashi. Amma ya ce ba kowane bashi ne yake zama illa ba, yana mai cewa ya danganta da yadda aka yi amfanin da kudin da aka ciyo bashin.

To mece ce matsalar Najeriya game da bashin?

Matsalar Najeriya ita ce, ba a yin abin da ya dace da kudin da ake amsowa idan aka yi la’akari da ƙididdigar da ake da ita. Misali, me ya sa za ka ciwo bashi saboda saya wa ƴan majalisa motoci ko kuma wasu abubuwa?

Tinubu ya jagoranci zaman majalisar zantarwa ta tarayya yanzu haka a Abuja

A halin yanzu dai shugaba Bola Ahmed Tinubu ne ke jagorantar taron majalisar zartarwa ta tarayya a fadar shugaban kasa dake Abuja.

Taron wanda ake sa ran zai kasance FEC na karshe a shekarar 2024, yana gabanin gabatar da kudirin kasafin kudin shekarar 2025 da Shugaba Tinubu ya gabatar a ranar Talata.

Daga cikin wadanda suka halarci taron akwai sakataren gwamnatin tarayya, Sanata George Akume; Shugaban ma’aikatan fadar shugaban kasa, Mista Femi Gbajabiamila; Shugabar Sabis na Tarayya, Misis Didi Walson-Jack; da kuma mai baiwa kasa shawara kan harkokin tsaro, Mallam Nuhu Ribadu.

Haka kuma akwai mambobin majalisar ministoci da suka hada da Ministoci da ministocin kasa.

Taron FEC na karshe, wanda aka gudanar kimanin wata daya da ya gabata, ya amince da tsarin kashe kudi na matsakaicin wa’adi na Najeriya na shekarar 2025-2027 (MTEF), wanda ya hada da kasafin kudin shekarar 2025 na Naira Tiriliyan 47.9.

Shirin ya kunshi sabbin rancen Naira Tiriliyan 9.22 don samar da gibin da aka samu, inda farashin mai ya kai dala 75 ga kowacce ganga, inda ake hako ganga miliyan 2.06 a kullum, da kuma farashin canjin ₦1,400 zuwa dala.

Mataimakin shugaban kasa, Sanata Kashim Shettima, wanda yanzu haka yake kasar Saudiyya don gudanar da karamin aikin hajji, bai halarci taron ba.

Gwamna Umar Fintiri na jihar Adamawa ya gabatar da kasafin kudi naira biliyan 486 na shekara ta 2025

Gwamna Ahmadu Umaru Fintiri na jihar Adamawa a ranar Litinin ya gabatar da kudurin kasafin kudi na Naira biliyan 486.218 ga majalisar dokokin jihar na shekarar 2025.

Wanda aka yiwa lakabi da “Budget of Service”, gwamnan ya ce wannan kudiri na da nufin samar da kudade da shirye-shirye da ayyuka na gwamnati, da ba da fifiko ga gaskiya, da rikon amana, da kuma tsarin kasafin kudi.

Tabarbarewar kasafin kudin ta ware N137,256,217,610 (28.23%) domin ayyuka na yau da kullum da kuma N348,961,829,990 (71.77%) na shirye-shiryen bunkasa jari.

Kafofin samun kudaden shiga sun hada da kason kudi (N53,000,000,000, 10.9%), kason VAT (N91,000,000,000, 18.7%), kudaden shiga masu zaman kansu (N24,568,582,500, 5.1%), da rasiti na jari (N91,500,000,000).

Kashe kudi ya hada da kudin ma’aikata (N72,774,125,500.00, 15%), kudin da ake kashewa (N64,482,092,110.00, 13%), da kuma kashe kudi (N348,961,829,990.00, 72%).

Fintiri ya jaddada muhimmancin gina nasarorin da aka samu a baya, da suka hada da biyan kudaden alawus-alawus da kuma fansho ga ma’aikatan gwamnati da suka yi ritaya.

Kakakin majalisar, Bathiya Wesley, ta yabawa gwamnan bisa gabatar da kasafin kudin, inda ta bada tabbacin yin gaggawar aiwatar da shi.

Majalisar ta mika kudirin dokar ga kwamitin kudi, kasafin kudi da kasafin kudi domin tantancewa.

Fintiri ya nuna jin dadinsa ga kyakkyawar alakar dake tsakanin bangaren zartaswa da na majalisa, tare da fatan ci gaba da yin hadin gwiwa domin moriyar dimokuradiyya da yiwa jama’a hidima.